1.0
Pengenalan
Bahasa merupakan
mekanisma perhubungan yang digunakan oleh manusia untuk berkomunikasi antara
satu sama lain. Hubungan antara bahasa dan penuturnya saling berkait rapat
kerana sesuatu bahasa yang digunakan tanpa penutur akan menghalang bahasa
tersebut dari terus berkembang. Rentetan itu ramai tokoh bahasa dari luar dan
dalam negara telah meneliti dan menyelidik perkaitan antara kedua-dua perkara
tersebut. Dalam kajian mereka, aspek laras bahasa banyak diberi penekanan. Hal
ini kerana laras bahasa ialah unsur yang mengkaji penggunaan kepelbagaian
bahasa yang dituturkan oleh masyarakat mengikut sesuatu situasi. Hasil kajian
yang dilakukan oleh para sarjana bahasa telah menimbulkan banyak pendapat
tentang laras itu sendiri.
Laras ialah kelainan bahasa yang digunakan
oleh penutur dalam kehidupan seharian. Ure & Ellis (1997) mentafsirkan
laras sebagai language patterning
regularly used in a certain kind of situation, iaitu ia merujuk kepada pola
penggunaan bahasa yang lazim digunakan dalam keadaan tertentu. Menurut Ab Razak
Ab Karim (2008:1) laras ialah kelainan bahasa yang digunakan oleh penutur dalam
kehidupan seharian mereka. Nik Safiah Karim (1982:1) pula mengatakan bahawa
laras atau register bermaksud gaya atau cara penggunaan sesuatu bahasa.
Abdullah Hassan (1987:26) turut memberikan tafsiran bahawa laras ialah
pemakaian kata-kata tertentu yang sesuai dengan konteks itu adalah sesuatu yang
dikatakan sebagai laras bahasa. Kemunculan pelbagai variasi laras bergantung
kepada bidang tertentu misalnya iklan sains, undang-undang dan iklan.
Tuntasnya, bahasa laras adalah kelainan atau kepelbagaian bahasa yang digunakan
mengikut disiplin ilmu yang berbeza. Setiap disiplin ilmu mempunyai istilah
khusus yang menandai laras bahasanya.
Laras
sangat sinonim dalam kehidupan kita pada hari ini. Bahasa laras ialah satu
variasi bahasa berdasarkan penggunaannya mengikut situasi, konteks, makna dan
pengertian yang khusus kepada bidang tertentu dan merujuk kepada pemilihan
diksi, istilah, frasa dan ayat yang digunakan. Bahasa laras mempunyai retorik
yang tersendiri seperti unsur pujukan, pujian, penyataan dan perintah.
Menurut
Halliday (1985), ukuran utama sesuatu laras itu dapat dilihat berdasarkan
tatabahasa dan perbendaharaan kata yang digunakan. Beliau juga telah
menjeniskan laras bahasa berdasarkan tiga faktor yang utama iaitu:
1. Tajuk
wacana (field of discourse)
2. Cara
penyampaian wacana (mode of discourse)
3. Gaya
penyampaian (style of discourse)
Berdasarkan
penjelasan beberapa tokoh yang tidak asing dalam dunia kajian laras, dapat
dirumuskan bahawa laras ialah variasi bahasa yang berbeza-beza bentuk dan
penggunaannya. Justeru itu, setiap laras mempunyai ciri-ciri khusus dalam
penggunaan bahasa menurut bidang penggunaannya agar penyampaian menjadi lebih
berkesan. Justeru itu, untuk tugasan ini pengkaji akan menganalisi contoh iklan
produk kecantikan sepanjang kajian ini. Pengkaji akan menganalisis laras bahasa
iklan yang digunakan dalam teks yang dipilih dengan menggunakan teori Ure &
Ellis.
1.1.
Sorotan
Kajian
Kajian Dalam
Negara
Bahagian
kajian dalam negara boleh dilihat melalui karya-karya akademik, yakni tesis,
disertasi dan latihan ilmiah. Dalam hal ini, terdapat dua latihan ilmiah yang
telah diteliti iaitu, hasil kajian Rohani Mohd Yusof (1984) dan Nuwairi Haji
Khaza‟i (1985).
Rohani
Mohd Yusof (1984), telah membuat kajian bagi menyempurnakan tesis bagi
peringkat Sarjana di Fakulti Pengajian Melayu, Universiti Malaya. Tesis yang
diselenggarakannya telah memberi tumpuan terhadap penggunaan laras di dalam
bidang persuratkhabaran. Bahan kajian beliau didasarkan kepada dua akhbar
tempatan yang paling tinggi kadar pembacanya iaitu Utusan Melayu/ Mingguan
Malaysia dan Berita Harian/Berita Minggu. Kedua-dua akhbar ini telah dijadikan
rujukan oleh beliau yang meliputi pelbagai bidang laras laporan, berita,
rencana, ruangan khusus (sastera, budaya, forum, wanita, ekonomi dan fokus),
hiburan sehingga ke sukan dan rekreasi. Tinjauan dibuat terhadap beberapa
perbendaharaan kata, penggunaan imbuhan dan keseluruhan gaya penyampaian di
dalam akhbar tersebut. Bukan itu sahaja, pembentukan kata dan aspek sintaksis
dalam pembinaan wacana akhbar tersebut telah diketengahkan dalam kajiannya.
Bagi
sorotan kedua pula, Nuwairi Haji Khaza‟i (1985), telah menghasilkan kajiannya
dengan memberikan tumpuan ke atas penggunaan laras sosial oleh pekerja-pekerja
kilang wanita Melayu sekitar kawasan perindustrian Sungai Way, Pangkalan Chepa
Kelantan, Pulau Pinang dan beberapa buah kawasan lain. Kajiannya telah meneliti
beberapa aspek iaitu dari segi penggunaan istilah-istilah tertentu, frasa dan
juga penggunaan ayat. Beliau lebih menekankan ke atas penggunaan
perkataan-perkataan dan rangkai kata tertentu. Beliau mendapati pekerja-pekerja
kilang wanita ini mempunyai daya kekreatifan berbahasa kerana berjaya
menghasilkan perkataan dan rangkai kata tertentu yang telah diperluaskan maknanya.
Hanya dalam kalangan kelompok mereka sahaja yang memahami makna-makna perkataan
dan rangkai kata tersebut meskipun perkataan itu berbentuk biasa, namun
diberikan makna yang berbeza.
Kajian Luar Negara
Bahagian
kajian luar negara boleh dilihat melalui karya-karya akademik, yakni tesis,
disertasi dan latihan ilmiah, serta buku-buku dan kertas kerja. Dalam hal ini,
terdapat tiga karya, yakni Henrich Straumann (1935), Leech & Short (1966)
dan Jean Ure & Jeffery Ellis (1977).
Jean
Ure & Jeffery Ellis (1977) telah meneliti laras bahasa ke atas masyarakat
dengan berdasarkan ciri-ciri keperihalan dan ciri-ciri linguistik. Kajian
tersebut mendapati sebahagian dari peristiwa yang berlaku dalam keadaan
tertentu telah ditentukan oleh masyarakat seperti latar belakang penutur, tajuk
yang dibicarakan, cara pemyampaian, perhubungan peribadi, perhubungan sosial
dan fungsi-fungsi sosial perlakuan bahasa.
Henrich
Straumann (1935) yang mengkaji bahasa dalam bidang kewartawanan dengan melihat
laras daripada perspektif pembaca, penulis, pendapat, umum, latar belakang
psikologi, dan negara asing. Leech & Short (1966) turut meneliti laras
bahasa berdasarkan pendekatan analisis linguistik. Beliau meneliti penggunaan
bahasa terhadap aspek leksis, tatabahasa, keindahan bahasa serta ketekstualan.
1.2 Permasalahan Kajian
Dalam
keghairahan untuk melariskan jualan pengkaji mendapati seringkali berlaku
kesalahan-kesalahan bahasa dari sudut ejaan, kosa kata dan tatabahasa. Walaupun
pihak Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) selalu menekan penggunaan bahasa Melayu
yang betul melalui kempen tetapi ramai masih tidak mempedulikannya. Malah ada
yang berpendapat bentuk bahasa tidak penting dalam iklan asalkan mesej dapat
disampaikan kepada pihak sasaran. Oleh hal yang demikian, perkara ini harus
dikaji untuk melihat sejauh manakah kesalahan-kesalahan bahasa ini. Pengkaji
akan mengenal pasti dan menganalisis ciri-ciri keperihalan dan linguistik dalam
teks.
1.3 Objektif Kajian
Tujuan
utama kajian ini ialah seperti yang berikut:
i)
Mengenalpasti ciri
keperihalan berdasarkan teori Ure dan Ellis dalam laras iklan.
ii)
Menganalisis aspek
linguistik yang terdiri daripada aspek kosa kata, ayat dan ketenunan.
1.4 Bahan Kajian
Bahan
kajian yang digunakan ialah iklan perniagaan mengenai produk kecantikan iaitu dari
keluaran “Aurawhite Beauty”. Iklan ini diperolehi daripada internet dan dipilih
secara rawak tetapi haruslah ditulis dalam bahasa Melayu. Pengkaji memilih
iklan kecantikan kerana bahan ini mengandungi banyak ciri-ciri keperihalan,
linguistik dan unsur estetika untuk dijadikan analisis dan akhirnya sekali
menyempurnakan kertas kerja ini.
1.5 Batasan
kajian
Kajian
laras iklan ini hanya tertumpu pada laras iklan kecantikan dan berbahasa
Melayu. Pengkaji membuat kajian ini dengan berpandukan teori Ure & Ellis
sahaja dan hanya berfokuskan pada ciri keperihalan, linguistik dan unsur
estetika sahaja.
Batasan-batasan
ini ditentukan supaya skop kajian tidak menjadi terlalu luas dan dapat
menyampaikan ilmu dengan kadar yang lengkap dan menyeluruh. Penentuan batasan-
batasan ini membantu pengkaji membuat kajian dalam skop yang betul dan sah.
1.6 Metodologi Kajian
4.0
Kaedah/Metodologi Kajian
ii.
Kaedah kepustakaan
Kajian
kepustakaan sangat penting dalam penyelidikan ini bagi membolehkan pengkaji
mempunyai pengetahuan dan kefahaman yang mendalam mengenai fokus kajian. Kajian
ini melibatkan carian sekunder seperti buku, kertas kerja, jurnal, laporan
tesis dan artikel-artikel yang berkaitan. Data sekunder ini digunakan untuk
menyokong, menambah dan memperinci serta memperdalam lagi pengetahuan pengkaji.
Kajian laras iklan ini disempurnakan dengan kaedah kepustakaan dan pencarian
iklan dalam akhbar dan internet. Kaedah kajian kepustakaan di sini bermaksud
pengkaji akan menggunakan bahan-bahan ilmiah yang terdapat di perpustakaan sama
ada dalam bentuk buku, tesis dan jurnal. Segala bahan-bahan ilmiah ini diambil
di beberapa buah perpustakaan, seperti Perpustakaan Utama Universiti Malaya,
Perpustakaan Zaaba Universiti Malaya, dan Perpustakaan Negeri. Pengkaji memilih
iklan produk kecantikan sebagai bahan kajian untuk memperlihatkan unsur
larasnya. Pengkaji mengupas unsur laras iklan menggunakan teori Ure &
Ellis.
iii.
Kaedah analisis teks
Kajian
ini dilaksanakan menggunakan kaedah kajian yang khusus untuk memastikan
penyelidikan ini lebih terarah dan sistematik serta memastikan setiap objektif
dan permasalahan kajian yang dikemukakan dapat dianalisis dengan tepat. Kaedah
kajian yang dipilih oleh pengkaji ialah kaedah analisis dokumen. Analisis
dokumen merupakan satu kaedah penyelidikan yang memberi tumpuan terhadap mesej
dengan membuat penelitian secara sistematik terhadap kategori yang dipilih oleh
pengkaji. Daripada pemahaman tersebut, pengkaji membuat kesimpulan dan membina
pendapat terhadap isu atau aspek yang dikaji (Syed Arabi Idid, 1993). Kaedah
analisis dokumen digunakan untuk menganalisis iklan produk kecantikan. Pengkaji
mengkaji dan menganalisis jenis-jenis ayat yang terdapat dalam iklan tersebut.
1.7 Kepentingan Kajian
Kajian
ini akan menghasilkan ilmu pengetahuan berkenaan dengan ilmu laras. Dapatan
daripada kajian ini juga akan dapat menjelaskan lagi penggunaan jenis-jenis
ayat dalam bahan kajian iaitu iklan kecantikan “Aurawhite Beauty” mengikut
pendekatan Ure dan Ellis. Dapatan kajian
ini juga dapat digunakan sebagai garis panduan pada masa akan datang. Selain
dari itu, diharapkan kajian ini dapat menambahkan lagi koleksi-koleksi kajian
laras yang telah sedia ada.
1.8 Definisi
Operasional
Dalam
kajian ini, terdapat beberapa istilah atau ungkapan yang memerlukan penjelasan
agar dapat menimbulkan persepsi yang jelas mengenai maksud perkataan tersebut.
Penjelasan terhadap maksud istilah dan ungkapan adalah berdasarkan kepada tajuk
kajian iaitu:
“Analisis
Laras Iklan dalam Bahasa Melayu”
Laras
Menurut
Ab. Razak Ab. Karim (2015:2), laras merujuk kepada kelainan bahasa yang
digunakan oleh penutur dalam kehidupan sehari-harian mereka. Seseorang penutur
itu akan mengubah larasnya bergantung kepada keadaan ataupun situasi sesuatu
peristiwa bahasa itu berlangsung.
S.
Nathesan (2008:9) pula mendefinisikan laras sebagai ragam atau variasi bahasa
yang memperlihatkan penggunaan leksis bidang, pola-pola penggunaan bahasa
mengikut bidang dan ketenunan untuk kesinambungan bahasa. Dalam pola-pola
penggunaan bahasa itu, unsur-unsur tatabahasa, iaitu sintaksis dan morfologi
dimanipulasikan sesuai dengan laras yang dibicarakan.
Iklan
Etimologi
kata iklan ialah daripada bahasa Arab yang bermakna khabar yang disiarkan.
Makna khabar ini ialah sesuatu yang hendak disungguhkan, pelawa, ditawarkan dan
dijual (Asmah Haji Omar, 1984:1). Kamus Dewan Edisi Ketiga (2014:480)
mendefinisikan iklan sebagai pemberitahuan kepada orang ramai melalui surat
khabar, TV, radio dan lain-lain. Asmah Hj. Omar (1992) membahagikan iklan
kepada dua jenis iaitu iklan perniagaan dan iklan pemberitahuan.
Jenis
yang pertama ialah iklan yang khusus untuk perniagaan dan ia berbentuk kepada
barangan dan perkhidmatan. Iklan jenis yang pertama ini bertujuan untuk memujuk
agar orang ramai membeli atau
menggunakan sesuatu yang diiklankan dan juga memuji barangannya. Jenis iklan
yang kedua pula bertujuan untuk memberitahu orang ramai tentang sesuatu berita
atau peristiwa seperti lowongan kerja dan kematian. Iklan merupakan satu medium
yang berkesan untuk menarik perhatian orang ramai tidak kira melalui media
massa ataupun yang terkenal pada era ini, media sosial.
1.9 Penutup
Umumnya,
terdapat pelbagai laras dalam bahasa Melayu. Laras iklan merupakan suatu laras
yang mempunyai ciri-ciri yang tersendiri dan berbeza daripada laras-laras yang
lain. Keunikan laras iklan terletak pada ciri-ciri yang digunakan, iaitu ciri
puji dan pujuk. Ciri ini adalah ciri yang paling ketara jika hendak
dibandingkan dengan laras yang lain. Disamping itu, pendekatan Ure dan Ellis
merupakan satu kaedah yang sesuai untuk mengkaji laras bahasa kerana ciri-ciri
yang dikaji boleh dianggap sebagai menyeluruh. Oleh sebab itu, penggunaan
pendekatan ini sangat digalakkan untuk pengkaji lain. Hal ini kerana kajian
laras merupakan suatu proses yang perlu dilakukan secara berterusan. Hal ini
didasarkan kepada hakikat bahawa laras sesuatu bahasa, termasuklah bahasa
Melayu berpotensi untuk bertambah seiring dengan perkembangan zaman dan
kebudayaan masyarakat seperti kemunculan bidang ilmu baharu.
Bibliografi
Ab.
Razak Ab. Karim, 2012. Kepelbagaian Laras
Bahasa Melayu Cetakan Kedua. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Melayu,
Universiti Malaya.
Asmah
Hj. Omar, 1982. Nahu Melayu Mutakhir.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kamus
Dewan (edisi keempat) Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim
Haji Musa et all, 2011. Tatabahasa Dewan
Edisi Ketiga. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Winstedt, Richard O. ,1969. Kamus Bahasa
Melayu (edisi ke-2). Kuala Lumpur dan Singapura: Marican and Sons.
0 Comments